Łacińska nazwa tabernakulum znaczy dosłownie namiot. Można doszukać się w niej biblijnych korzeni. Ze Starego Testamentu znany jest Namiot Spotkania, w którym przechowywano Arkę Przymierza. Tam wchodzili jedynie przywódcy Ludu Wybranego, by spotkać się z obecnym w tym miejscu Panem. W religii katolickiej tabernakulum jest głównie miejscem przechowywania Przenajświętszego Sakramentu. Przechowuje się również konsekrowane komunikanty, czyli ciało Jezusa. Są one niezbędne do udzielania komunii chorym.

W średniowieczu Przenajświętszy Sakrament znajdował się w różnych miejscach kościoła. Był On przechowywany w szafkach w zakrystii lub obok ołtarza. Szafki nazywano cyborium, co w tłumaczeniu znaczy szałas. Dowodem na takie przechowywanie Najświętszego Sakramentu w naszej farze jest sprawozdanie z wizytacji z 1610 roku, sporządzone przez księdza Gaspara Hapa: „Kościół ma wyposażenie drewniane, rzeźbione cyborium, usytuowane po lewej stronie (prawdopodobnie ołtarza) wraz ze srebrną pateną oraz innymi mniejszymi naczyniami, gdzie w lnianym płótnie chowa się Najświętszy Sakrament. Jest także patena, w której przechowuje się hostie dla chorych oraz naczynie służące do oblucji po udzieleniu Komunii Świętej. Naczynia na oleje święte są srebrne i pozłacane. Oleje są przechowywane w cyborium. Przed cyborium wiszą lampy, które są zapalane tylko w czasie Służby Bożej”.
Ten opis daje nam pewne wyobrażenie o wielkości i położeniu cyborium. Dopiero w 1614 roku papież Paweł V wprowadził obowiązek przechowywania Najświętszego Sakramentu w tabernakulum umieszczonym w centralnej części ołtarza Czy w pobudowanym około 1640 roku ołtarzu, a istniejącym do dzisiaj, wykonano polecenie Papieża trudno powiedzieć. Na podstawie zapisów z wizytacji ks. Franciszka Wolińskiego z lat 1737-1738 wynika, że w gostyńskiej farze: „ołtarz główny jest pod wezwaniem św. Małgorzaty z wizerunkiem Najświętszej Maryi Panny, posiada konsekrowaną mensę z cyborium”.
Jak wyglądało tabernakulum przed 1901 rokiem też nie wiemy. Jest jednak informacja z czasu remontu fary. Ze spisanej relacji Franciszka Eitnera z czasu remontu z lat 1901-1905, dowiadujemy się, że obecne tabernakulum pochodzi z kościoła w Czachorowie. Poddano je gruntownej przebudowie. Mamy nadzieję, że uda nam się odnaleźć fotografię ołtarza głównego z przed 1901 roku, co jednoznacznie wyjaśni tę kwestię. W załączeniu fotografie – zniszczonego tabernakulum na tle muru z czasu remontu i po remoncie.

Tekst: Zdzisław Kamiński    Foto: archiwum TMGF