Kościół farny pw. św. Małgorzaty w Gostyniu po raz kolejny pojawia się w Aktach Wizytacyjnych w latach 1628-1630. Jest to oprawiona w półskórek księga licząca 379 papierowych kart. W Archiwum Archidiecezjalnym ma ona sygnaturę AV 08, mikrofilm 5008 i nosi nazwę: Biskupi Poznańscy – Acta Visitationum, Visitatio dioecesis Posnaniensis tam in Maiori Polonia quam in Mazovia (Mathias Łubieński Episcopus Posn.). Poniżej prezentujemy treść tego zapisu w tłumaczeniu ks. Rafała Rybackiego, kustosza Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Naszej świątyni poświęcono 4 strony.

Akta wizytacyjne parafii gostyńskiej z lat 1628-1630

Niektóre wskazania powizytacyjne (puncta nonnulla Reformationis) dla kościoła parafialnego w Gostyniu (z wizytacji przeprowadzonej dnia 11 maja)
Kościół pw. Św. Małgorzaty – jak widnieje napis na ścianie. Rocznicę poświęcenia obchodzi się w pierwszą niedzielę po święcie Michała Archanioła. O samej konsekracji nie ma wzmianek. Po wizytacji przeprowadzonej przez sufragana poznańskiego Gaspara Hapa stwierdza się, co następuje:
Kościół został ufundowany, kiedy miasto Gostyń było w posiadaniu Dziedziców (zapis nieczytelny), jak wynika z zapisów widniejących w Aktach Miejskich Gostynia (Acta Civitatis Gostiniensis), kościół przechodził z jednego posiadania w inne ręce – na skutek niestabilnych granic miasta. Kiedy nastąpił ostateczny podział miasta, dziedzice wysunęli kandydaturę na proboszcza w osobie Wawrzyńca z Czajkowa, która to prezentacja została zatwierdzona przez biskupa poznańskiego Opaleńskiego w 1611 roku. Jako zabezpieczenie utrzymania Proboszcz otrzymał posiadłość (ziemię), znajdującą się pomiędzy obszarem należącym do Wróblewskiej z jednej strony oraz do Kozłowskiej z drugiej strony, przy drodze, która prowadzi do Czajkowa. Dla zabezpieczenia swego mienia Proboszcz otrzymuje także 90 arów z gruntu zwanego powszechnie Dołęgi. Ponadto dla zabezpieczenia tychże dóbr zostają przeznaczone dochody z pszenicy ze wsi Czachorowo i Czajkowo. W zakres tegoż uposażenia wejdą również dziesięciny ze wsi Drzęczewo i Bogusławki.
Zostają potwierdzone wcześniejsze darowizny na rzecz prepozyta oraz altarzysty – zapisane w Aktach Konsystorza Poznańskiego – w wysokości 65 marek. Zaistniała kwestia sporna co do podtrzymania samej sumy. Sam Proboszcz zechce zająć się zbadaniem tej kwestii. Oficjum ku czci świętej Małgorzaty, jak i stypendia mszalne z nim związane dla trzech prezbiterów i trzech altarzystów są zapisane we florenach. Sumę 1400 florenów polskich powierza się proboszczowi w zarząd, aby godziwie nimi dysponował, aż do stosownego ufundowania (z pewnością altarii).
Co do ewentualnych jałmużn, należy postępować z wielką roztropnością. Jeśli chodzi o niektóre kwestie dotyczące służby Bożej, nakazujemy, aby przyjmowanie Komunii świętej dokonywało się zawsze pod stosownym baldachimem. Przed cyborium w czasie nabożeństwa mają palić się lampy. Zaleca się spisywanie imion Parafian, którzy składają daninę.
W Adwencie i w Wielkim Poście należy częściej udzielać Sakramentu ostatniego namaszczenia (ex trema unctio).
Przy ołtarzu świętej Anny należy dobudować stopień, dla zapewnienia większej swobody celebransowi. Należy również wybudować stopnie przy ołtarzu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Wszystko, co ma służyć zbawieniu dusz i pożytkowi Kościoła, niech będzie zachowywane z największą roztropnością.
W czasie adwentu i Wielkiego Postu należy częściej pouczać Wiernych o kwestiach doktryny katolickiej. W czasie paschalnym należy zachęcać do mówienia Wierzę w Boga.
Niech trzech prezbiterów i dwóch kantorów codziennie odprawia Oficjum o Najświętszej Maryi Pannie i o świętych, na które to przeznaczono sumę 1400 florenów polskich z dóbr miejskich Gostynia. Niech Proboszcz osobiście zatroszczy się o to, aby było to wypełniane.
Majątek kościelny pochodzący z ofiar wiernych – zarówno z dni świątecznych, jak i powszednich – niech będzie pieczołowicie strzeżony. Niech Proboszcz zatroszczy się o to, aby przygotowano dwa klucze od budynków, z których jeden ma być przechowywany u samego Proboszcza, drugi zaś u jednego z wikariuszy. Należy dbać o to, aby ofiary wiernych były wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem.

Tłumaczenie: ks. Rafał Rybacki