Wotum w kościele katolickim to symboliczny przedmiot ofiarowany w jakiejś intencji, wieszany przede wszystkim na ołtarzu lub obrazie itp. Jest on wyrazem wdzięczności wierzących za nadzwyczajne znaki i cuda. Niegdyś w gostyńskiej farze było ich bardzo dużo. Przez wieki mieszkańcy Gostynia, dziękując patronom ołtarzy za łaski i wstawiennictwo, hojnie wieszali złote i srebrne wota. Dziś pozostało ich w naszej świątyni niewiele.   Kiedy pierwszy raz czytałem o rozebranych w 1901 roku ołtarzach, zadawałem sobie pytanie, co stało się z rzeźbami, obrazami, wotami i wyposażeniem należącym do nich. W artykule "Rzeźby gostyńskiej fary" opisałem poszukiwania rzeźb z rozebranych ołtarzy uwieńczone częściowym sukcesem. Na temat wot dotychczas posiadałem tylko skromne informacje. Nie pozwalały one na rozpoczęcie jakichkolwiek poszukiwań.

Cóż bowiem można ustalić na podstawie zapisu znajdującego się w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, gdzie pod pozycją 100 znajduje się taka informacja: „Na plebani liczne wota wiek XVII, XVIII i 1. połowa wieku XIX”. Znany jest też opis czterech wot należących do ołtarza „Zwiastowania Najświętszej Marii Panny”, erygowanego w 1623 roku przez biskupa Andrzeja Opalińskiego z Bnina. Ksiądz Woliński w dokumencie z wizytacji zapisał między innymi: „Przy ołtarzu są cztery wotum srebrne – dwie tabliczki i dwa serca. Wotum srebrne w formie tabliczki 11 x 13 cm pochodzi z 1640 roku. W owalnym polu na tabliczce jest wyryta Najświętsza Panna z Dzieciątkiem i berłem. Przed nią klęczy fundatorka w charakterystycznym stroju. Na drugiej srebrnej tabliczce klęczy fundator u stóp M.B. unoszącej się w chmurach. Jedno z srebrnych serc z monogramem Pana Jezusa i Matki Boskiej pochodzi z 1714 r. Napis na odwrotnej stronie wyraźnie wskazuje, że ofiarowane są ad altare Annuntiationis BMV pellionium (w tłumaczeniu – do ołtarza Zwiastowania Najświętszej Panny kuśnierzy”.
Taka była dotychczas nasza wiedza o wotach farnych. Można zatem postawić pytanie, co się z nimi stało? Z zachowanego w zbiorach Muzeum w Gostyniu dokumentu wiemy, że jeszcze we wrześniu 1939 roku było ich dużo. Jednak w Rejestrze Zabytków Ruchomych, spisanym w 1971 roku żadne wota nie są ujęte. Dziś, za sprawą owego dokumentu, wiemy, jakie były wota w kościele farnym przed wybuchem II wojny światowej, ponieważ są one szczegółowo opisane i zwymiarowane, co pozwoli na ich poszukiwanie i ewentualną identyfikację.
Poniżej przytaczamy spis w oryginalnym brzmieniu.

Na początku wojny w roku 1939 spisałem w porozumieniu z ówczesnym proboszczem ks. Bronisławem Siczyńskim, wota należące do poszczególnych ołtarzy:
Przy ołtarzu rzeźników – św. Rocha były niegdyś:
a) korona z promieniami, na niej chusta św. Weroniki, pomiędzy dwoma parami kluczy,
b) tabliczka czworokątna 11,5 x 12 cm, o brzegu karbowanym, w środku na wypukłym polu (2 x 6,5) wyryty pielgrzym z laską. lecz bez psa (prymityw), czyli św. Roch; napisu żadnego nie było,
c) tablica czworokątna 11 x 12,5 cm o brzegu karbowanym, w środku w ornamencie z liści czworokątne wypukłe pole 5 x 5,5 cm z prymitywnym rysunkiem przedstawiającym św. Rocha z psem,
d) czworokątna tablica 16 x 18 cm, o brzegu karbowanym, w środku wśród motywu roślinnego czworokątne pole wypukłe ze św. Rochem 8 x 10 cm, z psem. Tablicę tę wykonał ten sam złotnik, co pod b), jak wynika z tej samej kreskowej ramki wokoło środkowego pola,
e) tablica czworokątna tej samej roboty, co b) i d) z brzegiem karbowanym w środku wśród ornamentu roślinnego i fantazyjnego czworokąta wypukłe pole, na którym M.B z Dzieciątkiem, pod nią zaś dwie klęczące osoby. Rysunek prymitywny,
f) tablica czworokątna 15 x 17 cm, z brzegiem karbowanym. Wokół środkowego, wypukłego pola 8 x 10 cm, śliczna ramka w reliefie z kwiatów i muszli. Na środkowym polu wykropkowany Chrystus na krzyżu, u jego stóp św. Magdalena. Napis: Sospitatori genrishumani pro sospite, ... per sancti Rochi me rita supplicat; parochia Starogostinensis A : D : 1703 / 1708 ? / 25 Julij. Tablica była pięknie wykonana i zachowana.

Przy ołtarzu kuśnierzy:
a) serce wysokie 8,5 cm gładkie z monogramem IHS; pod tym napisem S.N i trzy gwoździe. Na odwrotnej stronie: Szymon Niedźwiedziński Pellionum,
b) czworobok z górną łamaną linią o brzegu karbowanym 16,5 x 14,5 cm, w środku monogram ozdobny P. Marii, częściowo z kwiatów. Na odwrotnej stronie napis Pellionum,
c) czworobok 12 x 13,5 cm, z brzegiem w rąbki, na nim owal wypukły wśród ornamentów w czterech narożnikach. Na owalu wyryta M.B.N. Poczęta z Dzieciątkiem na lewej a berłem w prawej ręce. Księżyc u stóp. U stóp jej klęczy mieszczka w płaszczu z wysoką czapą ze złożonymi rękami. Na brzegu A.D 1640. Na odwrotnej stronie był napis, z którego odczytać było można tylko: Barbara ...wa. Później dopisano dwukrotnie Pellionum,
d) czworobok 14 x 16 cm, o gładkim brzegu. Na nim ramka z kwiatów a wśród nich M.B z Dzieciątkiem na lewej ręce, które trzyma w lewej dłoni książkę a prawą błogosławi. Pod M.B. chmury. W lewym kącie na dole klęczy mężczyzna o długich włosach i z wąsem w kontuszu i przy karabeli przy prawym boku. Wszystkie te rysunki są ryte. Podpisy nieczytelne. Odcyfrować można tylko: Katarzyna Kopianka i Pellionum.
Przy ołtarzu św. Doroty:
a) czworobok 9 x 10,5 cm, o gładkim brzegu. Wokół prosta ramka kreskowa. W środku św. Rozalia w płaszczu wzorzystym trzyma palmę i kosz z owocami. U jej stóp klęczy mężczyzna w kontuszu i delii i niewiasta w pelerynie i czepcu. Napis: S. Dorothea. Stefan Poprawska Poprawka to votum oddane roku 1659,
b) serce wysokie, 10 cm, na nim kropkowany monogram I.H.S i trzy gwoździe wśród ornamentu. Na odwrotnej stronie napis: Votum ad altare Trium Regum in Ecclesia Gostinensi A.D.1707. Później dopisano : S. Dorothea,
c) czworobok 8 x 9 cm, o gładkim brzegu, przy którym ramka z motywu roślinnego. W środku M.B. z berłem w prawej ręce i Dzieciątkiem na lewej. Korony. Na dole w lewym kącie św. Dorota, której podaje anioł owoce. Rysunki ryte.
Przy ołtarzu św. Benona:
a) czworobok 12,5 x 17 cm, o brzegu prostym lekko karbowanym, ramka z linii, w środku ś. Benon z mitrą, pastorałem i kapą, błogosławi prawą ręką. U stóp jego 2 owce i bydlę. Piękna robota reliefowa. W prawym dolnym narożniku napis: S. BENNONA,
b) czworobok 10,5 x 13,5 cm, o brzegu karbowanym i ramką z sztabiku wypukłego. W środku rysunek ryty: M. Boska z Dzieciątkiem na prawym ramieniu nad chmurami. Pod nią bydlę,
c) czworobok 19 x 15 cm, o brzegu karbowanym w ramce wypukłej, w górnej części bydlę bez napisu.
Z innych ołtarzy pochodziły:
a) tablica 21,5 x 25,5 cm, o brzegu prostym, przy którym ramka wypukła. W środku na postumencie Dzieciątko Jezus trzymające w prawej gorejące serce. U stóp trybularz. Nad Dzieciątkiem feston z korali. Bez napisu. Relief,
b) serce 20 cm, o brzegu karbowanym, na nim rytowany P. Jezus na krzyżu, przy którym M. Boska i ś. Jan. Napis : Sebasttian Laudowitsz Garncarz żona Jadwiga Katarzyna córka z Fąsiem Józefem proszą o modlitwę jako osobliwi dobrodzieje tego ołtarza A.D.1703,
c) serce 17,5 cm o gładkim brzegu, wzdłuż którego ramka kreskowana. Na nim ryta św. Małgorzata na smoku, napis: Votum Mieszczek Gostyńskich A x Dx x 1667 o. Robota piękna,
d) tablica czworokątna 10 x 16 cm, o gładkim brzegu, przy którym ramka ze sztabiku. W środku w lewym narożniku dziecko w poduszce na dole, w prawym na górze oko Opatrzności wśród chmur. Na dole w prawym narożniku monogram F.R. w wieńcu wykonanym en relief,
e) tablica czworokątna 12 x 10,5 cm, o brzegu karbowanym. Cały prawie środek zajmowały dwa złączone wypukłe serca, bez napisu. Na odwrotnej stronie rytowany motyw roślinny,
f) czworobok o brzegu karbowanym 12 x 14, cały prawie środek zajmuje serce wypukłe, na którym wieniec,
g) dwa serca złączone 15 x 8,5 cm, na jednym monogram Chrystusa a na drugim Marii. Bez napisu,
h) serce wysokie 9cm, o brzegu karbowanym. Na nim monogramy Jezusa i Marii i napis: Spes Una. Summa Iesus. Spes Altera Virgo Maria. His vivam His moriar. Caetera Curo Nihil. Pod tym monogramem TG czy FC. Na odwrotnej stronie: Ad Altare Annuniat. Beatae Virginis Mariae in Ecclesia Parli Gostinens. Ano Dni 1714. Diehus l mis Janua,
i) serce na wyłożonych liściach. Na sercu motyw roślinny. Bez napisu, 7 x 6 cm,
j) czworobok brązowany 10 x 9 cm, bez napisu. Oko opatrzności,
k) czworobok 9,5 x 8 cm. Gładki, na nim dwa wypukłe oczy, bez napisu,
l) czworobok 7,5 x 5,5 cm, o brzegu karbowanym, na nim przez całą tablicę dziecko w powijakach na poduszce,
m) cecha kowali i ślusarzy.
Pod spisem brak jest podpisu spisującego, ale wiemy, że dokonał go Władysław Stachowski. Można snuć różne domysły dlaczego ten spis został wykonany. Możliwe, że wykonano go, by przekazać wota do ukrycia przed okupantem. Pytań jest wiele. Czy wota w zawierusze wojennej przepadły, czy też powróciły do fary? Czy może znajdują się w tym miejscu, gdzie były schowane? Jeżeli tak, to gdzie się znajdują teraz?

Tekst: Zdzisław Kamiński